Principles of Climate Civil Resistance

Opór obywatelski to forma pozbawionego przemocy sprzeciwu wobec ucisku, niesprawiedliwości i szkód środowiskowych. Jest on prowadzony przez zwykłych ludzi i ruchy społeczne. W kontekście zmian klimatycznych, opór cywilny przeciwko systemowi paliw kopalnych jest uzasadniony prawem, moralnością i długoterminowymi interesami planety i jej mieszkańców; jest oparty na ciągłych naruszeniach naszych rządów federalnych i stanowych w podżeganiu do korporacyjnej degradacji klimatu; i jest wymagany przez potrzebę zbudowania nowego społeczeństwa, w którym sprawiedliwość i zrównoważenie ekologiczne zastąpią korupcję i przemoc obecnego reżimu. Prawo do angażowania się w opór obywatelski opiera się na podstawowych i niezaprzeczalnych prawach do zdrowej planety i sprawiedliwej przyszłości.

Żyjemy w epoce kryzysu klimatycznego. Zmiany składu atmosfery, spowodowane przede wszystkim spalaniem paliw kopalnych, powodują znaczne podniesienie się poziomu mórz, ekstremalne zjawiska pogodowe, susze oraz masowe przemieszczenia społeczne i polityczne. Przyspieszone ocieplenie będzie postępować przez co najmniej kilka dekad, nieproporcjonalnie wpływając na najbardziej wrażliwych mieszkańców planety. Podczas gdy niestabilność klimatu na ogromną skalę jest już nieunikniona, dalsze emisje dwutlenku węgla zapewniają jeszcze bardziej katastroficzne perspektywy na przyszłość.

Kryzys klimatyczny jest kryzysem społecznym. Dwa stulecia wydobycia gazu, ropy i węgla odbyły się w ramach systemu eksploatacji i ogólnego ataku na nie-ludzką naturę. Stosowanie paliw kopalnych przyniosło wprawdzie korzyści materialne, ale napędzało nadmierną konsumpcję i nierówności ekonomiczne, powodując szkody, które obecnie znacznie przewyższają korzyści. Kontynuacja wydobycia tych paliw, pomimo wyraźnych dowodów na ich trującą naturę i gotowej dostępności alternatyw, służy wzbogaceniu klasy rządzącej kosztem ubogich, planety i przyszłych pokoleń. Ciągłe wykorzystywanie paliw kopalnych powiększa nierówności i wzmacnia hierarchie - w tym te oparte na rasie, płci, klasie, seksualności, zdolności i innych tożsamościach - które są endemiczne dla ustanowionego porządku.

Wspólnoty i aktywiści w Stanach Zjednoczonych i na całym świecie prowadzili tę walkę przez lata i artykułowali pilną potrzebę oporu. Uznając historyczne niesprawiedliwości naszego obecnego systemu politycznego oraz prawo do samostanowienia rdzennych narodów w granicach Stanów Zjednoczonych - jak również sprzeczności i ograniczenia amerykańskiego systemu prawnego - użyteczne może być rozważenie prawnych podstaw cywilnego oporu przeciwko systemowi paliw kopalnych. Poniższe zasady klimatycznego oporu obywatelskiego są opracowane jako źródło informacji dla osób i społeczności zaangażowanych w walkę o przeciwdziałanie zmianom klimatycznym z uwzględnieniem sprawiedliwości klimatycznej.

System paliw kopalnych

Uzależnienie od paliw kopalnych jest uzależnieniem zaprojektowanym. Rządy i firmy produkujące paliwa kopalne współpracują ze sobą, aby zapewnić opłacalność produkcji i aby cena wydobycia, rafinacji, transportu i spalania paliw kopalnych była ponoszona przede wszystkim przez ich ofiary. Ci, którzy czerpią największe korzyści z tego procesu - prywatni spekulanci i ich publiczni obrońcy - twierdzą, że zużycie energii jest kwestią wyboru konsumenta. Przez dziesięciolecia unikali odpowiedzialności, ukrywali przed opinią publiczną wiedzę o klimacie i odwracali uwagę od polityczno-instytucjonalnego aparatu stanowiącego podstawę systemu paliw kopalnych. Ich umocnienie kontroli politycznej zniekształciło procesy demokratyczne i odizolowało ich od woli społeczeństwa.

Rząd i społeczeństwo obywatelskie okazały się niezdolne do sprostania temu wyzwaniu. Dziesięciolecia wysiłków mających na celu przekonanie instytucji publicznych i korporacji do porzucenia ich destrukcyjnych zachowań zakończyły się niepowodzeniem, czego kulminacją jest absurdalny, ale wymowny fakt, że po latach rekordowych temperatur i ekstremalnych zjawisk pogodowych, najpotężniejszy rząd na ziemi zaprzecza teraz samej rzeczywistości zmian klimatycznych. Jest już za późno, by czekać, aż władze wykonawcze, ustawodawcze lub agencje - często dokooptowane przez te same branże, które mają za zadanie regulować - uznają konieczność działania.

Prawo do oporu

Każde twierdzenie o prawnym uprawnieniu do wydobycia, transportu i sprzedaży paliw kopalnych jest z założenia nieważne. Nie ma prawa do spustoszenia planety i jej mieszkańców. Wręcz przeciwnie, nie zajmując się kryzysem klimatycznym i utrwalając system paliw kopalnych, korporacje i rządy naruszyły prawo stanowe, federalne i międzynarodowe.

Te nadzwyczajne naruszenia skutkują prawem do oporu ze strony ludu. Zgoda ludu jest predykatem demokratycznych rządów i może być cofnięta, gdy instytucje rządowe utraciły zaufanie do społeczeństwa. Podstawowe prawo ludu do zastąpienia skorumpowanego reżimu nowym porządkiem społecznym opartym na sprawiedliwości i równości jest niezbywalne [ímmutable] i nie wymaga sankcji prawnych.

Prawo uznaje tę zasadę za słuszny opór. Doktryna konieczności, dzięki której jednostki są usprawiedliwione w naruszaniu litery prawa, by służyć większemu interesowi, była przez tysiąclecia zatwierdzana przez kodeksy i tradycje prawne, w tym przez amerykańskie prawo zwyczajowe i statuty różnych stanów. Przepisy uznające prawo do obrony siebie, innych i własności dostarczają dodatkowych uzasadnień dla oporu. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka stwierdza, że ludzie “w ostateczności mogą się odwołać do buntu przeciwko tyranii i uciskowi”, a dokumenty założycielskie naszego narodu opierają się na zasadzie oporu wobec niesprawiedliwych rządów.

Źródła i zasady prawa do klimatycznego oporu obywatelskiego

Deklaracja Niepodległości i Konstytucja Stanów Zjednoczonych

KXL Protest w Białym Domu, Marzec 2, 2014

Deklaracja Niepodległości stwierdza, że rządy są ustanawiane w celu zabezpieczenia praw ludzi do “życia, wolności i dążenia do szczęścia”. Poprzez aktywne promowanie spalania gazów cieplarnianych i towarzyszących im szkód oraz przy pełnej wiedzy o skutkach systemu paliw kopalnych, rządy federalne i stanowe działały przeciwko tym interesom, zapewniając szkody dla zdrowia publicznego, dobrobytu i własności. Jednocześnie rządy te broniły, często brutalnie, destrukcyjnego zachowania korporacji paliw kopalnych. Promując tę niesprawiedliwość, rządy federalne i stanowe pozbawiają się “zgody rządzonych”.
Piąta poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych stanowi, że nikt nie może być “pozbawiony życia, wolności lub własności, bez rzetelnego procesu sądowego”. Promując i broniąc systemu paliw kopalnych, rząd Stanów Zjednoczonych naraził na szwank życie, wolność i własność obecnych wrażliwych populacji i wszystkich przyszłych pokoleń, narażając je na zaburzenia klimatyczne, wzrost poziomu morza i dyslokację społeczną. Rządy stanów, zobowiązane na mocy Czternastej Poprawki do poszanowania sprawiedliwego procesu prawnego, również działały bezprawnie, przyczyniając się do szkód wyrządzonych przez system paliw kopalnych.
Czternasta Poprawka gwarantuje “równą ochronę” w świetle prawa. Poprzez celowe przeniesienie ciężaru dochodowej działalności związanej z paliwami kopalnymi na ludzi biednych, kolorowych, ludność rdzenną i przyszłe pokolenia, rządy federalne i stanowe niesprawiedliwie wykorzystały swoją władzę prawną, aby narazić nasze najbardziej wrażliwe społeczności na największe ryzyko kryzysu klimatycznego.

Zaufanie publiczne

Rządy federalne i stanowe są zobowiązane do ochrony tych aspektów przyrody niebędących dziełem człowieka, takich jak powietrze, woda i klimat, które są niezbędne do podtrzymania życia i dobrobytu ludzi. Rola rządu jako powiernika cennych zasobów naturalnych od dawna jest uznawana przez suwerenów na całym świecie i przez sądy tego kraju. Oprócz obowiązku ochrony stabilnego klimatu - bez którego społeczeństwo ludzkie nie jest możliwe - rządy federalne i stanowe są zobowiązane do ochrony ekosystemów zniszczonych przez globalne ocieplenie i przemysł wydobywczy, który je powoduje. Zamiast tego aktywnie promują szkodliwą działalność korporacji paliw kopalnych i pozwalają na powszechną degradację i zniszczenie jednostek chronionych przez zaufanie publiczne, rządy federalne i stanowe naruszyły swoje obowiązki wobec społeczeństwa.

Prawa do samorządu terytorialnego i samostanowienia

Prawo społeczności lokalnych do samodzielnego rządzenia i przeciwstawiania się szkodliwym praktykom systemu paliw kopalnych jest zagwarantowane przez Deklarację Niepodległości, która ustanawia rząd w celu służenia interesom ludu, oraz przez Dziewiątą Poprawkę do Konstytucji, która zastrzega wszystkie niewymienione prawa dla ludu. Lokalne społeczności są zatem upoważnione do ochrony prawa do zdrowego klimatu i do obrony przed ingerencją systemu paliw kopalnych. Ignorując te uprawnienia, rządy federalne i stanowe powołują się na fałszywe “prawa korporacyjne”, aby narzucić lokalnym społecznościom projekty infrastrukturalne związane z paliwami kopalnymi i zanieczyszczeniami wbrew ich woli i pomimo ich oporu. Takie nadużycia są bezpośrednim naruszeniem obowiązku poszanowania samostanowienia ludzi.

Prawa ludów tubylczych

Rządowe wsparcie dla systemu paliw kopalnych opiera się na hurtowym naruszeniu federalnych zobowiązań traktatowych wobec społeczności rdzennych, w tym na zezwoleniu na projekty infrastruktury paliw kopalnych na ziemiach plemiennych i naruszeniu praw do samostanowienia i wolności religijnej. Rząd federalny naruszył również swoje zobowiązania wynikające z Amerykańskiej Deklaracji Praw Ludności Rdzennej, która uznaje, że “ludność rdzenna ma prawo do życia w harmonii z naturą oraz do zdrowego, bezpiecznego i zrównoważonego środowiska”, jak również “prawo do zachowania, przywrócenia i ochrony środowiska oraz do zarządzania swoimi ziemiami, terytoriami i zasobami w sposób zrównoważony”.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uznaje “prawo każdej jednostki do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego”, “prawo do … praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych niezbędnych dla [jej] godności i swobodnego rozwoju [jej] osobowości” oraz prawo do “porządku społecznego i międzynarodowego, w którym prawa i wolności określone w niniejszej Deklaracji mogą być w pełni realizowane”. Poprzez promowanie i ochronę systemu paliw kopalnych, który bezpośrednio podważa te gwarancje, oraz poprzez egzekwowanie porządku społecznego, który degraduje klimat dla korzyści bogatych, rządy federalne i stanowe naruszyły podstawowe prawa człowieka.

Traktaty międzynarodowe

Zgodnie z Konwencją Ramową Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Stany Zjednoczone są prawnie zobowiązane do “zapobiegania niebezpiecznej antropogenicznej ingerencji w atmosferę”. Jest również zobowiązane na mocy Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych do utrzymania “warunków . . w których każdy może korzystać z praw obywatelskich i politycznych, jak również z praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych”. Przyczyniając się bezpośrednio do emisji niebezpiecznych poziomów dwutlenku węgla oraz podważając warunki stabilnego społeczeństwa, pomimo pełnej wiedzy o szkodliwości zmian klimatycznych, rząd federalny naruszył te zobowiązania wynikające z międzynarodowych traktatów.

Międzynarodowe prawo zwyczajowe

Podstawową zasadą prawa międzynarodowego jest to, że państwa muszą zapobiegać wykorzystywaniu swojego terytorium w sposób powodujący szkody środowiskowe u innych narodów. Ta zasada “no-harm” wymaga od państw zakazu publicznej i prywatnej działalności powodującej szkody na innych obszarach. Promując wydobycie i spalanie paliw kopalnych we własnych granicach, a także wspierając wysiłki amerykańskich korporacji w celu rozszerzenia systemu paliw kopalnych za granicą, Stany Zjednoczone rażąco naruszyły zasadę “no-harm”.

Prawa podmiotów niebędących ludźmi

Zgodnie z rosnącym uznaniem, że ludzie i nie-ludzie tworzą jednolitą społeczność naturalną i że sprawiedliwe społeczeństwo nie jest możliwe bez odpowiedniego poszanowania zwierząt, roślin i ekosystemów, prawa nie-ludzkich jednostek muszą być respektowane. Prawa te, zawarte w Dziewiątej Poprawce, doktrynie zaufania publicznego i prawach chroniących środowisko, zostały uznane w Powszechnej Deklaracji Praw Matki Ziemi i obejmują “prawo do życia i istnienia”, “prawo do bycia szanowanym” oraz “prawo do pełnej i szybkiej rekompensaty” za naruszenia. Dotując i zezwalając na powszechne zniszczenie i uszkodzenie nie-ludzkich jednostek poprzez wydobycie paliw kopalnych, rządy federalne i stanowe naruszyły te prawa.

KXL WProtest w Białym Domu, Marzec 2, 2014

Te zasady prawne (i inne, które mogą zostać wyartykułowane lub rozwinięte) ilustrują prawo do nieagresywnego oporu wobec systemu paliw kopalnych i wspierających go działań rządów federalnych, stanowych i lokalnych. Ten opór jest uzasadniony ekstremalnym i egzystencjalnym zagrożeniem zmian klimatycznych dla wszelkiego życia ludzkiego i nie-ludzkiego. Prawo do oporu jest ponadto uzasadnione sprawiedliwością, moralnością i prawem ludzi do wycofania swojej zgody na rząd, który działa wbrew ich interesom.

Niezależnie od tego, jaką formę przybierze ten opór bez użycia przemocy - a jest on już realizowany w społecznościach na całym świecie - ci, którzy stawiają czoła systemowi paliw kopalnych, mają rację w swojej walce o lepszy świat.

Przeczytaj trzy inspirujące akty oporu wobec klimatu:

Możesz wesprzeć naszą pracę zapisując się na naszą listę mailową, shareując i lajkując tę stronę oraz śledząc nas w mediach społecznościowych.